«Պոմպեոս» թատրոն

    

«Պոմպեոս» թատրոնը՝ Հին Հռոմի առաջին քարե թատրոնը, կառուցվել է Գնեոս Պոմպեոսի հրամանով մ.թ.ա. 61թ-ին տարած իր հաղթանակից հետո: Թատրոնը վերջնականապես պատրաստ է եղել միայն մ.թ.ա. 55թ.-ին: Թատրոնը տեղավորում էր քառասուն հազար հանդիսական:Թեպետ այն կառուցվել էր հունական ճարտարապետության մոտիվներով, այնուամենայնիվ այն նախատիպ է եղել Հռոմեական կայսրության տարածքում հետագայում կառուցված թատրոնների և ամֆիթատրոնների համար:

     Եղել է Հռոմի առաջին մշտական թատրոնը: Մինչև այն, Հռոմն ունեցել է  միայն ժամանակավոր թատրոններ ու ամֆիթատրոններ, որոնք կառուցվում էին փայտից և կարող էին հեշտությամբ հավաքվել ու քանդվել: Հռոմում մշտական թատրոն կառուցելու գաղափարը մշտապես ուղեկցել է ամենատարբեր քաղաքական գործիչների եւ Պոմպեոսն առաջինն էր, որը ոգեշնչվելով հունական թատրոնների ճարտարապետությամբ, որոնք տեսել էր Լեսբոսում, որոշում է կյանքի կոչել մշտական քարե թատրոնի գաղափարը: Թատրոնը կառուցվում  է Մարսի անունը կրող հարթավայրում: Այն ունեցել է քառասունհինգ մետր բարձրություն, այսինքն՝ բարձրությամբ հավասար է եղել Հռոմի Կապիտոլիումին և վերջինիս նման ունեցել է «սուրբ բլուրի» խորհրդանշական դեր: Ցիցերոնին նմականերից, որոնք գրվել են մ.թ.ա. 55թ., հայտնի է դառնում, որ թատրոնի բացման կապակցությամբ կազմակերպվել են աննախադեպ խաղեր: Այդ իրադարձությունը հավանաբար տեղի է ունեցել Պոմպեոսի ծննդյան օրը՝ սեպտեմբերի 29-ին:

     Թատրոնը վերանորոգվել է  մ.թ.ա. 32թ. Ավգուստիանոս կայսեր օրոք, հետագայում նաև նրան հաջորդող կայսրերի՝ Տիբերիանոսի, Դոմիցիանոսի, Դիոկլետիանոսի օրոք:

Թատրոնի կիսաշրջանաձև ճակատը կազմված է եղել տրավերտին քարով  պատրաստված բաց կամարաշարքերից: Թատրոնի ներքին շքեղ հարդարանքը եղել է հիմնականում մարմարից: Այնտեղ եղել են արվեստի բազմաթիվ գործեր, որոնցից մի քանիսը հայտնաբերվել են, այդ թվում և Հերկուլեսի բրոնզաձույլ  արձանը, որը գտնվում է Վատիկանի թանգարանում:

     Թատրոնի բազմահարկ բեմում կանգնեցվել են Ապոլլոնի եւ մուսաների արձանները, ո

րոնցից երկուսը պահպանվել ու հասել մեր օրեր: Դրանցից մեկը գտնվում են Լուվրում, իսկ մյուսը՝ Նեապոլի ազգային թանգարանում: Բեմի հետևում կառուցվել  է արվեստի գործերով զարդարված սյունասրահ, որի հակառակ կողմում եղել է ուղղանկյունշինություն, որտեղ կանգնեցված է եղել Պոմպեոսի արձանը: Հռոմի Սենատի համար այն եղել է կուրիա, որտեղ անցկացվել են Սենատի ժողովները: Հենց այստեղ  է մ.թ.ա. 44թ. սպանվել Հուլիոս Կեսարը: Ներկայումս պահպանվել են դրա ավերակները: Սյունասրահից մնացել է միայն արևելյան կողմը: Սյունասրահի կենտրոնում եղել է  շատրվաններով ու արահետով զբոսայգի, որի հետքերը միայն վերջերս են հայտնաբերվել հնէաբանների կողմից:

    Այն եղել է ոթ թե պարզապես թատրոն, այլ՝ բազմաբովադնդակ համալիր, որը ներառել է շատրվաններով հարուստ զբոսայգի, առանձին սենյակներ, որտեղ ներկաները կարող էին դիտել արվեստի ամենատարբեր գործեր, որոնք Պոմպեոսն իր հետ բերում էր արշավանքներից: Թատրոնի ամենաբարձր կետը եղել է  Վեներայի տաճարը, քանի որ, ըստ ավանդության, հենց Վեներան է եղել Պոմպեոսի երկնային հովանավորը, նրա անձնական աստվածությունը, ուստի Պոմպեոսը թատրոնը նվիրել է հենց Վեներա  աստվածուհուն: